Khủng hoảng và Bear Market

Lý do tôi viết bài này vì thị trường VN + TG đang rơi vào giai đoạn khủng hoảng sau đợt Trump đánh thuế. Thị trường mất 250 điểm (~17%) trong vòng 4 phiên. (có 2 phiên VNI đã “sàn” =)) )

Và lý do cuối cùng là tôi đã có những hành động khá thiếu kiểm soát =)) Đặc biệt là khi mua sớm ngay ở phiên đầu tiên (-80 điểm). Nên cần viết ra bài này để sau này có thể nhìn lại, điều chỉnh, học hỏi từ những sai lầm.

Vòng lặp

• Xuân - Hạ - Thu - Đông rồi lại Xuân. Muôn đời nay mọi chuyện vẫn vậy. Mỗi mùa có 1 đặc tính riêng, có một ý nghĩa riêng. Same as Ever, có những thứ cứ lặp đi lặp lại qua thời gian, không hề thay đổi. Thị trường tài chính cũng vậy.
• Từ cuộc khủng hoảng hoa Tulip ở Hà Lan, tới Đại Suy Thoái 1929 - 1939, Khủng hoảng giá dầu OPEC 1973, Khủng hoảng Châu Á 1997, Bong bóng DOT Com 2000, Khủng hoảng kinh tế 2007- 2008, hay gần đây nhất là cuộc khủng hoảng do Covid 2020. Bao nhiêu năm nay, Tham Lam và Sợ Hãi vẫn luôn là 2 tâm lý chính bao trùm toàn bộ thị trường tài chính :D
• Và trong note về Phương pháp đầu tư⭐, tôi cũng từng chôm được 1 ý tưởng:

Mỗi năm, TTCK đều có ít nhất 2 lần giảm điểm mạnh (lớn thì khoảng 15-17%, nhỏ thì khoảng 10-12%). Nhiệm vụ của chúng ta là chuẩn bị sẵn nguồn lực, để có thể gia tăng tỷ trọng vào những thời điểm như vậy.

Nói ra điều đó để thấy là: Thị trường sẽ có lúc lên, lúc xuống, và nó luôn diễn ra như vậy. Ta không thể háo hức và kì vọng nó lên mãi, cũng không cần phải đau khổ và lo lắng nó xuống mãi =))

Những thứ ảnh hưởng tới nhà đầu tư

Tâm lý - Sai lầm của tôi =))

Notes

Thị trường rất hiếm khi có những vụ sụp đổ như ngày hôm nay và khi mà cơ hội đến thì chúng ta phải tranh thủ. Đây là cơ hội để chúng ta gặt hái lợi nhuận lớn nhất, mua và nắm giữ ít nhất 2 năm chờ ngày hái quả.

— Võ Hoàng Hạc — Vực dậy tinh thần trong Bear market

Tôi đã biết tới điều này khá muộn (sau khoảng gần 4 năm tham gia vào TTTC). Và chính xác thì tôi cũng đã mắc nhiều sai lầm, đặc biệt là trong giai đoạn Bear Market 2022 :D

Đầu năm 2022, tôi vẫn đang quá say máu vì kiếm được lợi nhuận lớn trong giai đoạn 2021, với cái đầu rỗng tuếch, chỉ bao gồm kẻ, vẽ, volume =)) Với lượng kiến thức về kinh tế vĩ mô bằng 0, còn không hiểu gì về ảnh hưởng của Lãi suất tới thị trường. Rằng khi FED tăng lãi suất lần đầu 17/03/2022 - +0.25%, đó là lúc họ đã bắn phát súng đầu tiên, phát đi tín hiệu là một chu kỳ của nền kinh tế sắp bước sang giai đoạn mới. Đó là lúc ta cần chạy ngay đi =)) Đơn giản là họ sẽ không thể giảm lãi suất, cho tới khi lạm phát ổn định lại. Vậy nên pha rơi này sẽ khó mà kết thúc sớm được =))

Lúc này đây tôi đã phạm phải 1 sai lầm =)) Đó là không chạy. Lý do đơn giản thôi: Tôi không biết gì về Lãi suất và tác động của nó =)))) Và tôi giữ lại cổ phiếu đơn giản vì: “Một cái nền hỗ trợ rất cứng quanh mốc 1450”

Ngay khi thị trường sụp đổ vào tháng 4/ 2022, nó đã rơi liên tục về tới dưới 900 điểm, tương đương 40% 🤪 Và chắc chắn khi thị trường rơi tới 40% thì danh mục sẽ phải rơi nhiều hơn thế =))

Do quá sợ hãi, nó đã dẫn tôi tới sai lầm thứ 2: Không tích lũy tài sản trong Bear Market. Hàng ngày nhìn giá trị danh mục giảm sút, tôi đã rất chán nản. Mới đầu cũng mua 1 ít khi thị trường rơi, nhưng sau đó thì không muốn mua thêm nữa, đơn giản là vì thấy càng mua càng giảm =)))

Tôi cash out 1 phần, và thu nhập hàng tháng tích lại để đi cho vay … (Đến giờ là tháng 4/2025, một số khoản vay tôi vẫn chưa thu hồi về được).

Khi nhìn lại, tôi không tự trách mình, do lúc đó mình quá thiếu kiến thức =)) Nhưng tôi thấy là: Ai cũng sẽ bị chi phối bởi tâm lý Tham lam và Sợ hãi. Và nếu chưa trải qua 1 giai đoạn như vậy, làm sao bạn đủ Chứng Ngộ để làm tốt hơn trong chu kỳ tiếp theo?

Tin tức

Có một chuyện khá phổ biến, đó là: Tâm lý đám đông chi phối suy nghĩ của đại đa số người. ( Hiển nhiên rồi, nếu không thì làm sao hình thành được lên đám đông :v)

Khi thị trường đi xuống, chúng ta sẽ chỉ nghe được tin xấu. Khi thị trường đi lên, chúng ta sẽ chỉ thấy tin tốt.

Quả đúng thật, khi mình đang say máu, còn tin tưởng thị trường sẽ lên tới tận 1500, thì 1 bài báo nói: “Dư nợ Tín dụng tại các CTCK đã phá đỉnh kỷ lục” sẽ chẳng vào tai bạn =))

Đơn giản thôi, đó chính là do Thiên kiến xác nhận đã in sâu vào trong đầu

Notes

Thiên kiến xác nhận là một khuynh hướng của con người ưa chuộng những thông tin nào xác nhận các niềm tin hoặc giả thuyết của chính họ. Con người biểu hiện thiên kiến hoặc định kiến này khi họ thu thập hoặc ghi nhớ thông tin một cách có chọn lọc theo ý riêng của mình, hay khi họ diễn giải nó một cách thiên vị, thường đi kèm với sự từ chối xem xét các góc nhìn khác.

— Wikipedia —

Đã trải qua 1 chu kỳ (khoảng 4 năm) trên thị trường, tôi thấy Tâm lý của NĐT (bao gồm cả chính tôi) đi đúng theo cái đường trên kia =)))

Hành động nên làm

Đơn giản là đặt lệnh =))

Mở máy lên và đặt lệnh mua tại mức giá rẻ hơn 10% hoặc thậm chí 20% so với giá hiện tại rồi để im không điều chỉnh.

Khi mà chúng ta đặt lệnh như vậy thì tự nhiên chúng ta mong muốn thị trường sẽ giảm mạnh hơn để đạt tới cột mốc mà chúng ta muốn mua. Mặc dù nghe hơi phi lý bởi vì tài sản của bạn đang mất dần nhưng việc làm trên giúp bạn quên đi sự hoảng loạn trên thị trường và khi mà giá giảm đến đúng cột mốc mà bạn đặt thì sẽ thấy như một sự thành công vì cuối cùng thì cái ngày này cũng đến.

Chỉ cần thế thôi, và Chờ đợi =)) Mắt không thấy là tim không đau :v

(Tất nhiên là cách trên chỉ áp dụng với cổ phiếu lớn, còn hàng cháy nổ thì … )

Đây cũng là giải thích cho bức hình trong Investing Lessons

Xoay chuyển danh mục

Câu đầu tiên có lẽ bạn sẽ hỏi: “Biết là mua rồi, nhưng tiền đâu để mua thì không nói” =))

Nó lại quay về với 2 notes đầu tiên trong bài Phương pháp đầu tư⭐ của tôi. Đó là “Cần có tư duy danh mục, và tư duy xoay chuyển danh mục.”

Giảm tiền đầu tư khi thị trường tăng nóng.
Tăng tiền đầu tư khi thị trường đi xuống.

Phân bổ Tiền gửi - Vàng - Trái phiếu - Cổ phiếu. Và xoay chuyển chúng khi thị trường có tín hiệu. Trong mỗi giai đoạn, luôn có ít nhất 1 loại tài sản được hưởng lợi, vì một chân lý bất biến: Dòng tiền luôn chảy từ nơi có lợi tức thấp đến nơi có lợi tức cao. Vì thế, theo nguyên tắc cung cầu, kiểu gì cũng có 1 loại tài sản tăng giá :D

Notes

Liệu bạn chỉ là một nhà đầu tư bình thường chạy theo đám đông hay là một nhà đầu tư thông minh biết nghĩ khác đi?

Bài học

• Luôn chuẩn bị sẵn tiền mặt, để có thể đón đầu khi có cơ hội.

• Khi thị trường rơi, dù biên có lớn tới đâu, đừng sợ lỡ cơ hội mà vào luôn, hãy luôn nhớ rằng:

  • Vĩ mô có đang thực sự bất ổn không? → Có nên hạ tỷ trọng không hay tăng tỷ trọng?
  • Yếu tố tâm lý có đang hơi quá đà không?
  • Thị trường rơi bao nhiêu % rồi? Giảm ngắn hạn hay thị trường sẽ đi luôn???
  • Đã xảy ra margin call chưa? Hay mới chỉ là phiên đầu tiên thôi?
  • Có nên chờ đợi 1, 2 phiên để cho thị trường cân bằng lại rồi mới mua không? (Lịch sử thường không chỉ giảm 1 phiên, mà sẽ giảm tiếp vài phiên nữa mới cân bằng)
  • Đã có danh mục cổ phiếu nếu giảm thì múc chưa? =)) Giảm thì mua gì?

• Chúng mình hành động như đa số, nhưng lại mong muốn đạt được kết quả của thiểu số???

References

• Vực dậy tinh thần trong Bear Market – Võ Hoàng Hạc
• Vượt qua nỗi sợ hãi bear market – Võ Hoàng Hạc
• pages.stern.nyu.edu/~adamodar/pdfiles/blog/TariffCrisis.pdf ⭐️⭐️⭐️