Fooled by Randomness

Keywords

• May mắn ngẫu nhiên - pure luck
• Thiên kiến sống sót - So sánh dựa trên phân phối sai.
• Thiên kiến nhận thức muộn
• Xác suất

Content

Structure

1. Thuộc tính khó nắm bắt của các sự kiện hiếm gặp - Thiên nga đen
2. Thiên kiến xác suất
3. Đặc điểm sinh học (2 kiểu tư duy) ảnh hưởng tới suy nghĩ/ hành động của chúng ta.

Notes

• Chủ nghĩa Kinh nghiệm (ngây thơ) là thứ thường đánh lừa chúng ta.

• Giả sử có 2 loại bóng: Đỏ và Vàng ở trong hộp ⇒ Xác suất 50/50. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu như có 1 đứa bé bỏ thêm bóng vào hộp từ cái lỗ bên dưới? ⇒ Bất định.

  • Điều này cũng giống như thị trường chứng khoán, vô vàn yếu tố ảnh hưởng

• Người ta thường nói đến xác suất, nhưng thường quên mất “quy mô”

  • Ví dụ bạn random ra 1 số từ 0-999. Nếu số từ 1-999, bạn nhận được 1$. Nếu số là 0, bạn mất 10_000$.
  • ⇒ Giá trị cần được tính dựa trên quy mô, không thể chỉ tính trên xác suất. Nếu bạn được thì được ít, nhưng thua lại thua nhiều, thì hãy cẩn thận. Nhiều nhà đầu tư đã chết theo cách này vì gặp các sự kiện Thiên nga đen.
  • ⇒ Trên thị trường sinh ra 1 nghề: Thợ săn khủng hoảng. Chuyên đi săn các

• Thiên nga đen

• Những con khỉ và sự ngẫu nhiên:

  • Nếu cho 1 tỷ con khỉ ngồi trước bàn phím và gõ loạn xạ, có thể sẽ có con vô tình gõ ra thơ của Shakespeare.
  • Tương tự cho số lượng doanh nhân trên thị trường/ TTCK.

• Thuyết tiến hóa:

  • Các loài vật có thể tồn tại được vì nó có 1 đặc điểm phù hợp tạm thời giúp nó sống sót được qua giai đoạn khủng hoảng. ⇒ Sự đào thải của tự nhiên.
  • Các nhà đầu tư trên thị trường cũng thế.

• Pure luck

  • Lấy 10k người đi đầu tư. Mỗi năm 50% thắng, 50% thua (1 bên cược Short, 1 bên cược Long). Năm sau, 1 nửa số thua cuộc sẽ bị loại khỏi team. Sau 5 năm như vậy, ta sẽ lọc được 313 nhà đầu tư thắng trong 5 năm liên tiếp, hoàn toàn bằng luck. Hãy mặc áo com lê cho 313 người này =))
  • Năm sau, 1 trong số 313 nhà đầu tư này có thể sẽ thua và bị loại. Tuy nhiên, người ta sẽ chú ý vào sự ăn chơi sa đà, phung phí xa hoa, … đã dẫn tới việc a ta thất bại. Tuy nhiên, đơn giản chỉ là vì a ta hết may mắn mà thôi.

• Phi tuyến tính

  • Không phải lúc nào kết quả cũng tương xứng trực tiếp với nguyên nhân. Trong hệ thống tuyến tính, thay đổi nhỏ ở đầu vào dẫn tới thay đổi nhỏ ở đầu ra. Nhưng trong hệ thống phi tuyến tính, thay đổi nhỏ ở đầu vào có thể thay đổi lớn ở đầu ra, do các yếu tố trong hệ thống phi tuyến tính tương tác với nhau 1 cách phức tạp.
  • Khi đánh giá sự vật sự việc, cần chú ý xem “hệ thống” trong quy chiếu của chúng ta có tuyến tính hay không?
  • Trong đầu tư, một số hiểu nhầm về sự tuyến tính: Tác động bất ngờ của sự kiện hiếm, Rủi ro ngẫu nhiên, Sự hiểu lầm về hiệu suất trong quá khứ
  • Điểm bùng phát: Ví dụ: Số lượng users đạt tới 1 mức độ nào đó, nó sẽ thực sự bùng nổ và gia tăng với tốc độ cao hơn trước đây rất nhiều.

Quotes

“Bạn quy thành công của mình cho kỹ năng, nhưng lại nói thất bại do ngẫu nhiên”

Thuyết Darwin:“kẻ thích nghi tốt nhất thì sống sót, tuy nhiên vẫn tồn tại trong ngắn hạn những sinh vật k phù hợp sống sót”.

The modern world regards business cycles much as the ancient Egyptians regarded the overflowing of the Nile. The phenomenon recurs at intervals, it is of great importance to everyone, and natural causes of it are not in sight.

• John Bates Clark, 1898 -

Randomness vs Investment

• Tác giả đưa ra rất nhiều luận điểm về việc đầu tư, rằng phần lớn những gì ta nhìn thấy trên thị trường đều là ngẫu nhiên. (những người thành công, chu kỳ thị trường, …)
• Để hạn chế sự ảnh hưởng của sự ngẫu nhiên (và bất định) ảnh hưởng, ta nên:
  1. Tập trung vào quản lý rủi ro
     • Đa dạng hóa danh mục đầu tư
     • Sử dụng stop-loss
     • Xác định mức độ chịu đựng rủi ro
  2. Không quá phụ thuộc vào dự đoán thị trường
     • Thị trường là không thể dự đoán trước, trong khi nhiều người quá tin vào khả năng dự đoán chính xác.
     • Không dựa vào dự đoán, hãy xây dựng chiến lược đầu tư dựa trên thực tế, có kịch bản đầu tư, base trên các yếu tố dài hạn.
  3. Tập trung vào dài hạn thay vì chỉ quan tâm tới kết quả ngắn hạn
  4. Chiến lược “barbel”
     • Phân bổ phần lớn tiền vào các tài sản an toàn.
     • 1 phần nhỏ vào các khoản đầu tư rủi ro cao nhưng tiềm năng mang lại lợi nhuận lớn.
     • ⇒ Hạn chế tổn thất từ sự ngẫu nhiên ở các tài sản rủi ro cao, đồng thời bảo vệ tài sản thông qua các khoản đầu tư an toàn.
  5. Sự ngẫu nhiên luôn tồn tại, linh hoạt điều chỉnh và thay đổi chiến lược sẽ giảm thiểu được ảnh hưởng của nó.
  6. Tâm lý và kỷ luật
     • Rèn luyện tâm lý và duy trì kỷ luật để không bị tác động bởi những sự kiện ngẫu nhiên trong ngắn hạn. (phản ứng thái quá với các tin tức thời hoặc biến động ngắn hạn trên thị trường)

Blinkist

• Chúng ta thường nhầm lẫn giữa Tài năng và Định mệnh

  • WallStreet: Tỷ lệ các nhà đầu tư thắng/ thua ~50%
  • Các sự kiện khác phần lớn cũng tương tự, nếu xét trên mẫu đủ lớn.
  • Các sự kiện theo dòng thời gian cũng thế. Nếu nhìn trên 1 time frame đủ dài, ta sẽ thấy nhiều “dấu hiệu” break những niềm tin mà ta tin tưởng =))

• Những định lý được cho là đúng có thể sẽ không còn là đúng. Mọi thứ thay đổi liên tục, và the next observation may prove us wrong.

  • Chúng ta thường đưa ra kết luận dựa trên những gì chúng ta quan sát được. Ví dụ như sự kiện Thiên nga đen, ta nhìn thấy hàng ngàn con thiên nga màu trắng ⇒ Cho rằng tất cả các thiên nga đều màu trắng. Tuy nhiên, tới khi người ta phát hiện ra con thiên nga màu đen, thì niềm tin trước đó sẽ bị phá vỡ.
  • No amount of observations of white swans can allow the inference that all swans are white, but the observation of a single black swan is sufficient to refute that conclusion.
  • Sử dụng thông tin của quá khứ để khẳng định về tương lai là không hợp lý. 👍️

• Life is unfair and non-linear: The best do not always win.

  • Điểm bùng phát
    • Mọi người sử dụng Microsoft products. Khi đủ số lượng người dùng, những người tiếp theo sử dụng nó chỉ vì biết nhiều người cũng đang dùng nó =))
  • Các sự kiện trong cuộc sống cũng tương tự.
  • Thuyết tiến hóa

• Our reasoning is context-dependent and mostly based on simple heuristics.

  • Não bộ con người có xu hướng đưa ra các qđ nhanh chóng ⇒ Thường xuyên có các hành động phi lý trí

• Emotions can help us make decisions, but also overwhelm our capacity for rational reasoning.

• In retrospect, we always find patterns, causes and explanations in the past events, but they are mostly useless for predicting the future.

Links

• Tro dua cua su ngau nhien - Taleb