🪴ttuan's garden

May 12, 20244 min read

Mental Models

Notes

A mental model is a compression of how something works. Any idea, belief, or concept can be distilled down.

  • Mental model là các mô hình/ khái niệm/ nguyên tắc

  • Mục đích:

    • Giúp chúng ta hiểu/ định hình thế giới xung quanh: Cách con người phản ứng trước 1 sự việc, cách một người đạt hiệu quả cao trong công việc, Làm thế nào để sống hạnh phúc, …
    • Giúp ta dễ đưa ra quyết định hơn: Nếu các tình huống phức tạp được đơn giản hóa, nó sẽ giúp ta dễ đưa ra quyết định hơn.

Eliminating Blind Spots - Loại bỏ điểm mù 🫣

“Điểm mù” - nguyên nhân cho phần lớn các quyết định sai lầm: Thiếu kiến thức, thiếu góc nhìn, thiếu đi hiểu biết về những nguyên lý cơ bản, …

Đâu là điểm mù trong những quyết định của mình? Có thông tin nào đang bị bỏ sót? Mình đã suy nghĩ ở góc nhìn khác chưa?

The Core Mental Models

Systems Thinking

Ví dụ

  • Nguyên lý Pareto: 80/20 - quy luật này cho rằng 80% kết quả có thể được tạo ra từ 20% nguyên nhân.
  • Nguyên lý Parkinson: Con người ta sẽ cố “co dãn” để fit đúng deadline ban đầu.
  • The Dunbar number, một định luật cho rằng mỗi người chỉ có thể có kết nối và giữ được mối quan hệ tương đối ổn định với một số lượng người nhất định – trung bình là khoảng 150 người.
  • Tháp nhu cầu Maslow là mô hình phân chia nhu cầu của con người thành các cấp độ khác nhau với các nhu cầu về sinh tồn ở cấp độ thấp nhất cho đến cao nhất là nhu cầu về tự nhận thức.
  • Mô hình 6 chiếc mũ (6 thinking hats), một mô hình ứng dụng cho việc quyết định theo nhóm, 6 chiếc mũ là 6 góc nhìn, đại diện cho 1 kiểu tiếp cận vấn đề khác nhau.
  •  Mô hình 5H1W (What-When-Where-When-Why-How)

The Mental Models of Physics and Chemistry

1. Relativity
2. Reciprocity
3. Thermodynamics
4. Inertia
5. Friction and Viscosity
6. Velocity
7. Leverage
8. Activation Energy
9. Catalysts
10. Alloying

The Mental Models of Biology

1. Evolution Part One: Natural Selection and Extinction
2. Evolution Part Two:  Adaptation and The Red Queen Effect 
3. Ecosystems
4. Niches
5. Self-Preservation 
6. Replication
7. Cooperation 
8. Hierarchical  Organization
**9. Incentives 10. Tendency to Minimize Energy Output (Mental and physical)

The Mental Models of Systems Thinking

**1. Feedback Looops 2. Equilibrium
3. Bottlenecks
4. Scale
5. Margin of Safety 
6. Churn
7. Algorithms
8. Critical mass
9. Emergence
10. Irreducibility 
11. Law of Diminishing Returns

The Mental Models of Numeracy

1. Distributions
2. Compounding
3. Sampling
4. Randomness
5. Regression to the Mean
6. Multiplying by Zero
7. Equivalence
8. Surface Area
9. Global and Local Maxima

The Mental Models of Microeconomics

1. Opportunity Costs
2. Creative Destruction
3. Comparative Advantage
4. Specialization (Pin Factory)
5. Seizing the Middle
6. Trademarks, Patents, and Copyrights
7. Double-Entry Bookkeeping
8. Utility (Marginal, Diminishing, Increasing)
9. Bribery
10. Arbitrage
11. Supply and Demand
12. Scarcity
13. Mr. Market

The Mental Models of Military and War

1. Seeing the Front
2. Asymmetric Warfare
3. Two-Front War
4. Counterinsurgency
5. Mutually Assured Destruction

The Mental Models of Human Nature and Judgment

1. Trust
2. Bias from Incentives
3. Pavlovian Association
4. Tendency to Feel Envy & Jealousy
5. Tendency to Distort Due to Liking/Loving or Disliking/Hating
6. Denial 
7. Availability Heuristic
8. Representativeness Heuristic
a. Failure to Account for Base Rates
b. Tendency to Stereotype 
c. Failure to See False Conjunctions
9. Social Proof (Safety in Numbers)
10. Narrative Instinct
11. Curiosity Instinct
12. Language Instinct
13. First-Conclusion Bias
14. Tendency to Overgeneralize from Small Samples
15. Relative Satisfaction/Misery Tendencies
16. Commitment & Consistency Bias
17. Hindsight Bias
18. Sensitivity to Fairness
19. Tendency to Overestimate Consistency of Behavior (Fundamental Attribution Error)
20. Influence of Stress (Including Breaking Points)
21. Survivorship Bias
22. Tendency to Want to Do Something (Fight/Flight, Intervention, Demonstration of Value, etc.)
23. Falsification / Confirmation Bias

Graph View

Backlinks